Bara, aynı gerilim ve frekanstaki elektrik enerjisinin toplandığı ve dağıtıldığı ünitedir. Baralar elektrik enerjisinin kontrol ve kumanda edilmesinde kullanılan ünitelerin birbirleriyle irtibatlarını sağlayan iletkenlerdir.
Santrallerde üretilen elektrik enerjisi şalt sahalarında cihazlara iletilmesinde baralar kullanılır. Baralar ayrıca orta ve yüksek gerilim panolarında faz, nötr ve toprak iletkeni olarak da kullanılır.
Santrallerde, trafo merkezlerinde, şalt sahalarında, ölçme merkezlerinde, elektrik dağıtım panolarında vb. yerlerde kullanılan baralar çeşitli renklere boyanmıştır. R-S-T fazlarının bağlandığı baralar sıra ile sarı, yeşil ve mor renklerle boyanmışlardır.
Bara malzemeleri bakır ve alüminyumdan olmak üzere değişik metallerden yapılır.
Bara Seçimi
Elektrik tesislerinde bara seçiminde öncelikle ısınma göz önüne alınmalıdır. Taşınacak akıma göre seçilen kesit, tesislerde ya da bu tesislerden beslenen çıkışlarda oluşacak kısa devre akımlarının yol açacağı dinamik zorlanmalar yönünden de kontrol edilerek seçilmelidir.
Bakır baralar aynı boyut ve özelliklere sahip alüminyum baralara göre % 25 daha fazla akım ile yüklenebilir. Ayrıca bakır baraların alüminyum baralara göre mukavemetleri ve eylemsizlik momentleri 3 kat daha fazladır.
Bakır baralar, % 99,9 elektrolitik saf bakırdan yapılır. Kesitleri sürekli taşıyacakları toplam akımın % 20 fazlasına göre hesaplanır. Bara kesitleri mekanik zorlanmalara karşı dayanıklı ve pano genişliğinde olmalıdır.
Bakır bara ölçüleri ve taşıyacakları akım değerleri
Çeşitli bara sistemleri içinde en uygun olanının seçiminde aşağıdaki unsurlar dikkate alınmalıdır:
Yükün cinsi ve miktarı
Kullanıldığı yerin özelliği
Besleme kaynaklarının sayısı
Beslemenin sürekliliği
Ekonomik durum
Bara seçiminde yukarıdaki Tablo dan yararlanılır.
Örneğin, bir dağıtım tablosundaki baradan çekilecek akım 150 amper ise kullanılacak bakır baranın ölçüleri aşağıdaki şekilde bulunur:
Bara akımı, anma akımının % 20 fazlası alınmalıdır.
IBARA=Ix1,2=150×1,2=180 A
Çizelgeden 1. satıra baktığımızda 180 ampere karşılık olarak bakır baranın boyutları:
Boyalı baralar için
Tekli bara için, bara boyutları 15×3 mm2, bara ağırlığı 0,4 kg/m,
İkili bara için, bara boyutları 12×2 mm2, bara ağırlığı 0,21 kg/m,
Çıplak baralar için
Tekli bara için bara boyutları 20×2 mm2, bara ağırlığı 0,36 kg/m
İkili bara için bara boyutları 12×2 mm2, bara ağırlığı 0,21 kg/m olarak bulunur.
Çok fazlı sistemlerde birden fazla barayı yan yana döşerken aşağıdaki hususları
dikkate almalısınız:
1- Tesisinizde, aynı fazda birden çok iletken kullanmanız hâlinde yüzey etkisi (Skin effect) olayı ile dıştaki iletkenler daha fazla zorlanır. Bu nedenle iletkenler arası mesafeyi en az 50 mm almalısınız. Baralar arası mesafe en az bara kalınlıklarına eşit olmalıdır.
2- === şeklinde yerleştirilen baraların uzunlukları 2 m’yi geçerse baraların çekeceği akım aşağıdaki Tablo da verilen k2 düzeltme katsayısı ile çarpılarak bara akımını bulmalısınız.
3- Bara uzunluğunuz 3 m’den fazla ise akım değerlerinizi 0,85 kat sayısı ile çarpınız.
4- Eğer bir faza ait 4 paralel iletkenin yeteri olmadığı durumlarda ] lama ya da [ ] şeklinde lamaları karşılıklı kullanınız.
5- Bakır baralar aynı kesit ve formdaki alüminyum iletkenlere göre % 25 daha fazla akım ile yükleyebileceğinizi unutmayınız.
Baraların yatay yerleştirilmesinde kullanılacak akım düzeltme kat sayılar
Bu yazı yoruma kapanmıştır, anlayışınız için teşekkür ederiz.